Нодулярлық дерматит (НД) қазіргі уақытта көптеген елдерде, соның ішінде Қазақстанда ірі қара малдың ең зиянды және экономикалық маңызды ауруларының бірі болып табылады. Аурудың бұл түріне еліміздегі қолайсыз жағдайға байланысты дер кезінде ден қою және тиісті шараларды қабылдау үшін бұл вирусты жедел баламалау қажеттігі туындайды. Бұл мәселелерді шешу үшін нақты уақыттағы полимеразды тізбекті реакция (НУ-ПТР) әдісіне негізделген сынақ жүйе жасалды. Сынақ-жүйені әзірлеу кезінде заманауи молекулалық биологиялық әдістер қолданылды, олардың көмегімен НД вирусының GPCR генінің ең консервативті және ерекше аймақтары анықталды. Таңдалған аймақтарды пайдалана отырып, түрге тән праймерлер мен зондтар жұптары құрастырылды және синтезделді. НУ-ПТР қою үшін температура режимі және реакциялық қоспа компоненттерінің арақатынасы оңтайландырылды. Әзірленген сынақ-жүйе НД вирусының, қой шешегінің, ешкі шешегінің, түйе шешегінің және НД вирусы генінің фрагменті қосылған плазмидтік ДНҚ-ны қолдану арқылы ерекшелігі мен сезімталдығы сыналды. Зертханалық сынақтардың нәтижелері сынақ-жүйенің ерекше жұмыс істейтінін көрсетті, ал сезімталдығы бір реакцияда 20 аттограмм плазмидті ДНҚ-ны құрады, бұл НД вирусының ДНҚ молекулаларының 5 көшірмесіне сәйкес келеді.

Адамның коронавирус жұқтыру қауіпі өткен ғасырдың 60-жылдарында белгілі болды. Содан бері зоонозды коронавирустық инфекция адамдарға таралып, 21 ғасырдың басында екі үлкен індет болды. Адамдардың коронавирустық инфекцияны жұқтыру көрсеткіші тез таралды және әлемде үлкен алаңдаушылық тудырды. Коронавирустық инфекция уақыт өте келе әртүрлі генетикалық өзгерістерге ұшырады, нәтижесінде 2019 жылы Ухань қ. ҚХР коронавирустық инфекция адамдар арасында таралды. Әлемде коронавирустық инфекцияның кең таралуына байланысты ДДСҰ 2020 жылдың 11 наурызында пандемия жариялады. SARS-CoV-2 коронавирустық инфекциясы әлемнің 200-ге жуық елінде тіркелген және уақыт өте келе әртүрлі генетикалық өзгерістерге ұшырады. Генетикалық өзгерістерге байланысты 2020 жылдың күзінде Ұлыбританияда коронавирустық инфекцияның жаңа штаммы пайда болды. Коронавирустық инфекцияның генетикалық өзгеруін анықтау және оларды ажырату үшін біздің зертханада геномдық толық сиквенс жасау үшін 65 жұп праймер жасалынды. SARS-CoV-2 вирусының маңызды гендерін өңдеуге арналған арнайы праймерлер жасалды. Әзірленген праймерлер SARSCoV-2 вирустарының гендері туралы толық ақпарат алуға мүмкіндік береді. Ұсынылған праймерлерді SARS-CoV-2 вирусының толық геномын анықтау және идентификациялау үшін пайдалануға болады

Ірі қара мал туберкулезі – Mycobacterium bovis (M. bovis) бактериясынан туындайтын, ерекше клиникалық белгілері жоқ ірі қара малдың тыныс алу жолдарының жұқпалы ауруы. M. bovis түраралық тосқауылдан өтіп, көптеген басқа жабайы және үй жануарларын жұқтырып, ауру тудыруы мүмкін. Ірі қара малды вакцинациялау арқылы иммундау туберкулезге қарсы күресте стандартты профилактикалық шара болып табылады. Қазіргі уақытта адам және сиыр туберкулезіне қарсы жалғыз қол жетімді вакцина тірі әлсіретілген Кальмет-Герин бацилласы (БЦЖ) және оның модификацияланған нұсқалары болып табылады. БЦЖ вакцинасына қарағанда жоғары және тұрақты қорғанысты қамтамасыз ететін отандық вакцинаны әзірлеу қажеттілігі өзекті болып табылады. Бұл жұмыстың мақсаты M.bovis Esat-6 және TB10.4 қорғаныш ақуыздарын алу үшін ПТР реакциялық қоспасының оңтайлы құрамын таңдау болып табылады. M.bovis микобактериялық гендерін алу үшін ПТР параметрін оңтайландыру жұмыстарының нәтижесінде жалпы көлемі – 25 мкл реакциялық қоспаның құрамы: MgCl2 бар Taq ДНҚ полимеразасы – 0,3 мкл; 10x ПТР буфері – 2,5 мкл; арнайы праймерлер (20 pM), әрқайсысы 1 мкл, dNTP қоспасы (10 мМ) – 1 мкл; ДНҚ – 5 мкл анықталып, амплификацияның оңтайландырылған режимі анықталды: 94°C – 5 мин, 94°C – 1 мин, 55/62°C – 40 сек, 72°C – 1,30 мин (35 цикл), және 72°C – 7 мин, 4 °C – салқындату және шектеусіз сақтау

Мақалада бұрын әзірленген технология бойынша дайындалған жаңа RG43A (H5N8) рекомбинантты штаммынан құс тұмауына қарсы инактивтелген вакцинаның өндірістік серияларының зиянсыздығы мен иммуногенділігін анықтау нәтижелері көрсетілген. Вакцина 88 тәулік балапандарға бес еселік дозаны 2,5 см3 көлемінде бұлшықет ішіне енгізгенде зиянсыз. Вакцина құстың бұлшықет ішіне 0,5 см3 дозада егілгенде иммуногенді. Вакцина егілгеннен кейін 28 тәулік өткенде құс тұмауы вирусының Н5 субтипіне қарсы антиденелердің орташа титрлері 1:224 құрады. Зерттеулер рекомбинантты штаммнан жасалған вакцинаның иммуногендік мүмкіндіктерін анықтады. Жұмыс нәтижелері вакцина жасау барысында құс тұмауының далалық вирусының орнына эмбриондарға бейімделген рекомбинантты штаммды қолданудың артықшылығын көрсетті.

Мақалада ірі қара малдың нодулярлық дерматитіне қарсы «G20-LKV» штаммынан алынған ешкі шешегі вирусының гетерологиялық вакцинасының қауіпсіздігі мен реактогенділігін зерттеу нәтижелері келтірілген. Вакцинаның қауіпсіздігі мен реактогенділігі ІҚМ мен зертханалық жануарларға (ақ тышқандар мен қояндар) тексерілді. Зерттеу нәтижелері ірі қара мал вакцинасын тері астына енгізу, қояндарға бұлшықет ішіне және ақ тышқандарға ішек ішіне енгізу сыналатын жануарлардың денесінде реактогенділік пен жағымсыз құбылыстарды тудырмайтынын көрсетті. Алынған нәтижелерді талдау негізінде ешкі шешегіне қарсы гетерологиялық вакцина ірі қара мал, қоян мен ақ тышқандар үшін зиянсыз және ареактогенді екендігі анықталды.

Бұл мақалада «Полифаг» препаратының әсерінен кейін ішек таяқшасы, стафилококктар және бруцелланың өлім динамикасы бойынша нәтижелер келтірілген. Біздің зерттеулеріміздің нәтижесінде «Полифаг» дезинфекциялық құралының бастапқы және өлімге әкелетін әрекеті үшін қажетті концентрациялар мен уақыт белгіленді.

Бұл мақалада «Юсифруа» кептіру құрылғысында Ньюкасла ауруына қарсы вакцина, ешкі шешек вирусының «G20-LKV» штаммынан алынған кесек дерматитке
қарсы вакцина және ірі қара малдағы кесек дерматит вирусына иммундық талдау әдісі
«Антиденелерді анықтауға арналған сынақ жүйесі [жинақ] үшін мұздату және кептіру режимдерін әзірлеу туралы деректер ұсынылған. Осылайша, вакцинаның 1 см3 көлемдегі
препараттарын мұздату арқылы кептіру параметрлері белгіленді. Сонда мұздату температурасы минус 50-56°С; қыздыру температурасы 0-ден +30°С дейін; кептіру уақыты 36
сағат, соңғы кептіру температурасы плюс 22-24°C 8-10 сағат.

Олардың толық қатаю температуралары мен эвтектикалық аймақтары анықталды, олар
Ньюкасла ауруына қарсы вакцина және ешкі шешек вирусының «G20-LKV» штаммынан
алынған кесек дерматитке қарсы вакцина минус (50÷52)°С, жылыту плиталарының жұмыс
режимі 0°С-тан плюс 30°C-қа дейін.
Кесек тері ауруларының вирусына ірі қара малға тестілеу жүйесі үшін минус (54÷56)°С,
пластиналардың жұмыс жылытуы 0°С-тан плюс 30°С-қа дейін. 

Жаздық жұмсақ және қатты бидайды өсіретін барлық аймақтарында жапырақ-сабақ аурулары зиянды. Зерттеу мақсаты жаздық бидайдың 52 перспективті
сорттары мен линияларының жапырақ-сабақ ауруларына төзімділігін бағалау болды. Зерттелетін материал 2021 жылы Қазақстан-Сібір жаздық бидайды жақсарту желісінен (КАСИБ) алынды. Жаздық бидайдың көптеген сорттары екі қоздырғышқа төзімділігі жоқ екені анықталды. Сабақ татына төзімді үлгілер жапырақ татына төзімсіз екені анықталды. Таңдалған үлгілер тат түрлерінің біріне төзімді, сондай-ақ топтың екі түріне таттың төзімділігі бар. Жаздық бидайдың ауруға төзімділігі ресейлік материалдарында қосылу саны Қазақстанға қарағанда жоғары болды. Қазақстанда ауруға төзімді жаздық жұмсақ және қатты бидайды пайдалану үшін селекцияға ұсынылады.