Қазақстан Республикасында аусылдың соңғы өршуі Шығыс Қазақстан облысында 2013 жылы анықталды. Аусылды бақылаудың бекітілген стратегиясы шеңберінде ел аумағы аусылсыз бос 2 аймаққа (вакцинациямен және вакцинациясыз) бөлінген. Республикаға халықаралық эпизоотиялық бюроның мамандары шақырылып, қолданылатын вакциналар талданды. Бұл жұмыс белгілі бір жеміс бергенін мойындау керек. Тоғыз аймақ вакцинациясыз аусылсыз деген мәртебеге ие болды. Кейінірек тағы бес аймаққа аусылсыз деген мәртебе берілді, бірақ вакцинациямен. Алайда, көптеген жылдардан кейін алғаш рет 2022 жылдың қаңтарында Қарағанды облысында аусыл ауруы – адамға жұғуы мүмкін қауіпті вирустық ауру анықталды. Ол осы ауру бойынша сәттілікке қол жеткізу жолында атқарылған барлық жұмыстарды сызып тастап, экспорттық мал шаруашылығын дамыту мүмкіндігін нөлге түсірді.
Аусыл-бұл трансшекаралық ауру, оның тарау көзі үй және жабайы тұяқтылар. Бұл ауруды Picornaviridae тұқымдасына жататын Aphthovirus тұқымдасының вирусы қоздырады, ол аша тұяқты жабайы да, үй жануарларына да жұғады. Аусыл вирусының ауру жануарлардан басқа қабылдағыш жануарларға берілуі тікелей немесе жанама түрде болуы мүмкін. Аусыл вирусы жануардың денесіне ауыз немесе мұрын арқылы тікелей еніп, мұрынжұтқыншақ аймағындағы эпителий жасушаларында көбейіп, содан кейін қанға ену арқылы тез таралуы мүмкін (виремия), соданА кейін лимфогландулярлы бездерде және аузындағы эпителий жасушаларында және табан жастықшаларында көбейіп, көпіршіктер мен күлбіреуге әкеледі. Үй жануарлары немесе жануарлар арасында аусыл ауруын емдеу және бақылау ауру жануарларды оқшаулау және карантин, вакцинация бағдарламалары, мал шаруашылығындағы биоқауіпсіздік шаралары, мал қозғалысын бақылау және қадағалау арқылы жүзеге асырылуы мүмкін.

Биологиялық препараттарды стерильділікке, зиянсыздыққа сынау және сутегі иондарының концентрациясын анықтау фармацевтика өнеркәсібінде міндетті болып табылады және фармакопеялармен реттеледі. Көктамыр ішіне, тері астына және бұлшықет ішіне енгізуге арналған фармацевтикалық препараттар, сондай-ақ кейбір басқа ерітінділер «стерильді», «құрамында бөтен микрофлора жоқ» деп белгіленген, сондықтан өндірісте тексерілуі керек. Микрофлораның препараттарға енуі қабыну процесін немесе септикалық жағдайды тудыруы мүмкін, сондықтан өндіруші ерітінділердің стерильділігі мен зиянсыздығына толық жауап береді және өндіріс жағдайында үнемі бақылауды жүзеге асырады. Бұл мақалада «ірі және ұсақ жануарларға арналған «55-ВНИИВВИМ» штаммынан сібір жарасына қарсы тірі сұйық вакцина» биопрепаратының сериясының тазалығын, зиянсыздығын және сутегі иондарының концентрациясын анықтау бойынша жүргізілген сынақтардың нәтижелері көрсетілген. Вакцинаны бақылау бекітілген МЕСТ-е қатаң сәйкес жүзеге асырылды. Вакцинаны тексеру кезінде келесі деректер алынды: ет-пептон сорпасы, ет-пептон агары, Сабуро және Китта-Тароцци сияқты қоректік орталарда бөгде бактериялық және саңырауқұлақ микрофлораның өсуі байқалмады.

Алынған нәтижелер негізінде "55-ВНИИВВИМ" штаммынан сібір жарасына қарсы тірі вакцина таза екендігі анықталды. Вакцинаны тері астына қолданғанда сынақ препараты енгізілгеннен кейін 10 күн ішінде қояндардың денесіне уытты әсер етпеді, енгізілген аумақта және жалпы жағдайына өзгеріс тудырмады, бұл препараттың зиянсыздығын дәлелдейді. Вакцинаның бір сериясында рН-ың 0,2 өлшемге айырмашылығы анықталды.

Қазіргі заманғы медицина мен биофармацевтикалық өнеркәсіп жануарлар қаны мен оның компоненттерін тиімді пайдалану саласында елеулі жетістіктерге жетті. Алайда елімізде өңірдің қарқынды дамуы мемлекеттік органдар мен салалық ұйымдардың бұл мәселеге белсендірек назар аударуын талап етеді. Үй жануарларының, атап айтқанда қой мен жылқы қанының өнімдерін қолдану микробиологияда қоректік орталарды өндіру, дәрілік заттар мен иммунобиологиялық препараттарды әзірлеу бағыттарында кең мүмкіндіктер ашады. Жануарлар қаны қан және сарысу агарларын дайындауда қолданылады, бұл клиникалық-диагностикалық зертханаларда диагностика сапасын арттыруға ықпал етеді. Дүниежүзілік денсаулық сақтау ұйымының (ДДҰ) нұсқаулықтары мен ЮНЕСКО декларацияларын қоса алғанда, халықаралық нормативтік актілер адам қанының коммерциялық мақсатта қолданылуына шектеу қояды, бұл жануар тектес көздерге көшу қажеттілігін өзекті етеді. Қазақстанда зертханалық қажеттіліктерге арналған жануарлар қанын тұрақты түрде өндіру жолға қойылмаған, бұл мерзімі өткен немесе адам қанын қолдануға әкеліп соғады, ал ол өз кезегінде жұқпалы аурулар қаупін арттырып, диагностика дәлдігін төмендетеді. Мақалада табысты отандық бастамалар мысал ретінде келтіріледі: «Экофарм Интернейшнл» және «Дарын-2030» компаниялары жылқы мен қой қаны негізінде агарлық орталар мен антитоксикалық препараттар өндіруді жолға қойған. Бұл шолу жануарлар қаны өнімдерін қолдануға байланысты перспективалар мен мәселелерді қарастырып, Қазақстан Республикасында осы саланы мемлекеттік қолдау мен нормативтік реттеудің маңыздылығын айқындайды.

2010 және 2011 жылдардағы эпизоотия кезінде Батыс Қазақстан облысынан әкелінген ақбөкендердің патологиялық материалына аймақты эпизоотологиялық зерттеу және микробиологиялық зерттеу нәтижелері бойынша ақбөкендердің жаппай қырылуының себебі анықталды. Құлаған ақбөкеннің ішкі мүшелерінен алынған саусақ ізінен алынған жағындыларда негізінен субтерминалды орналасқан споралары бар грам-оң бактериялары табылды. Бактериологиялық қоректік орталарда интенсивті лайлану (ЕПС), біркелкі лайлану (Китта-Тароцци) мол газ түзілуімен, ұсақ, дөңгелек, тегіс, түссіз колониялар (қанды агар) түріндегі бактерия колонияларының өсуі байқалады. Китта-Тароцци ортасындағы колонияларды микроскопиялағанда грам-оң, жуан, қысқа бактериялар анықталды. Бактериялық культураны жұқтырған ақ тышқандар 16-18 сағаттан кейін толыққандық пен ісіну белгілерімен өлді. Өлген тышқандардың ішкі мүшелерінен алынған саусақ ізінің жағындыларында ұштары дөңгелектелген грам-оң бактериялары табылды.
Зерттеулерге сүйене отырып, ақбөкеннің анаэробты клостридиоздан өлгендігі дәлелденген. Бөлінген бактериялардың (Clostridium histolyticum және Clostridium perfringens) түр сәйкестігі культуралардың биохимиялық, молекулалық және генетикалық қасиеттерін зерттеу нәтижелері бойынша анықталды.

Мақалада полифенолды қосылыстар, олардың құрылымы мен биологиялық белсенділігі, сондай-ақ жаңа селекциялық «Кәмпитті» сортының Zyzyphus jujuba Mill жемістеріндегі полифенолдарды талдаудың заманауи әдістері қарастырылған. Полифенолдар антиоксиданттық, қабынуға қарсы және микробқа қарсы белсенділікке ие, бұл оларды тамақ және медицина өнеркәсібінде қолдануға перспективалы етеді. Полифенолдарды сапалық және сандық талдау үшін қолданылатын спектрофотометрия, хроматография және электрохимиялық әдістер сияқты талдау тәсілдеріне шолу жасалған. Ұсынылған нәтижелер бұл қосылыстардың адам денсаулығы үшін маңыздылығын және функционалды тағамдар мен фармацевтикалық препараттарды жасау әлеуетін атап көрсетеді.

Батыс Ніл безгегі фебрильді болу синдромымен және орталық жүйке жүйесінің жиі зақымдалуымен сипатталатын табиғи фокальды векторлық вирустық инфекция. Ауру осылай аталды, өйткені оның негізгі көрінісі "қызба" болды және ол алғаш рет Батыс Ніл округінде табылды. Бұл мақалада Қазақстанда және Еуропада Батыс Ніл безгегінің эпизоотологиялық және эпидемиологиялық аспектілері сипатталған. Ол арбовирустың бірі болып саналатын инфекциялар, бұл Flaviviridae тұқымдасының Flavivirus тұқымдасына жатады. Батыс Ніл безгегінің қоздырғышы-Culex тұқымдас масалар және қарғалар сияқты құстардың кейбір түрлері. Масалар сау құстарды, жануарларды және адамдарды шағып, жұқтырады. Адамдар жануарлардан жұқтыруы мүмкін. Бұл аурудың асқынуы адамдарда менингитке, бұлшықет ауруына, тіпті жануарлар мен құстарда өлімге әкелуі мүмкін.
Қазіргі уақытта адамдар үшін БНБ ауруына қарсы лицензияланған вакциналар жоқ, жылқыларға арналған тиімді вакциналар бар. Табиғатта демалу кезінде көлдердің, өзендердің және басқа жерлердің айналасында инфекцияның алдын алу үшін масаларға қарсы кремдер қолдану немесе қорғаныс киімдерін кию қажет.