БҚПҒЗИ ПАТОГЕНДІ МИКРООРГАНИЗМДЕРМЕН ЖҰМЫС ІСТЕУ КЕЗІНДЕГІ БИОЛОГИЯЛЫҚ ҚАУІПСІЗДІК ЖӘНЕ БИОҚОРҒАНЫС

Мақалада жануарлардың аса қауіпті және экзотикалық ауруларының қоздырғыштарымен, сонымен қатар антропозооноздармен жұмыс істеу кезінде биологиялық қауіпсіздікті (БҚ) және биоқорғанысты (БҚ) қамтамасыз етудегі Биологиялық қауіпсіздік проблемаларының ғылыми-зерттеу институтының (БҚПҒЗИ) тәжірибесін айқындайтын материалдар ұсынылған. Объектіні қауіпсіз пайдаланудың барлық аспектілері – инженерлік-техникалық және технологиялық қамтамасыз ету, персоналды оқытуға және аса қауіпті аурулардың қоздырғыштарымен жұмыс істеуге қойылатын талаптар, спецификалық алдын алу және нормативтік-құқықтық база салыстырмалы тұрғыдан талданды. БҚПҒЗИ биологиялық қауіпсіздік және биоқорғаныста заманауи талаптарға сәйкес келетіні атап өтілді, бұл осы тұрғыда объектінің тұрақтылығын қамтамасыз етуге мүмкіндік береді.

1. A practical guide to laboratory biosafety (fourth edition). World Health Organization. https://iris.who.int/bitstream/handle/10665/365602/9789240059283-rus.pdf

2. Sarankina Yu.A. Biological terrorism: concept, essence and main directions of counteraction // Crimean scientific bulletin No. 4 (10). - 2016. - P. 3 - 12.

3. Akmatova E.K., Abdyldaeva R.T., Otorova A.A., Kamarli A.A., Atambekova Zh.A. Issues of biological safety and biological protection in the work of veterinary laboratories // Bulletin of KNAU named after K.I. Skryabin No. 1 (37). - 2016. - P.175-180.

4. Abugalieva Zh.G., Iskakova F.A., Begimbaeva E.Zh., Utesheva G.S. Issues of biological safety and biosecurity in modern conditions // Bulletin of KazNMU No. 2. - 2020. - P. 392-396.

5. Burabaev B.K., Dzhekebekov K.K., Ulankyzy A., Dzhaldybaeva A.E., Umuraliev B.K. Biological Risk Management at the Research Institute for Biological Safety Problems // Scientific Journal Biosafety and Biotechnology NIIPB No. 1. - 2020. - P. 10-11.

6. Pathogen leaks from laboratories. – 2024 [Electronic resource]. Access mode:https://rtvi.com/news/laborant-sluchajno-ukololsya-shpriczem-uchenye-podschitali-utechki-patogenov-iz-laboratorij-mira.

7. Zoonoses. – 2024 [Electronic resource]. Access mode: https://rr-europe.woah.org/ru/.

8. Huasong Peng, Muhammad Bilal, Hafiz M N Iqbal Improved Biosafety and Biosecurity Measures and/or Strategies to Tackle Laboratory-Acquired Infections and Related Risks // J. Environ. Res. Public Health 15(12). – 2018., https://doi.org/10.3390/ijerph15122697.

9. Law of the Republic of Kazakhstan dated May 21, 2022 No. 122-VII ZRK «On biological safety of the Republic of Kazakhstan».

10. Order of the Minister of Health of the Republic of Kazakhstan dated November 2, 2022 No. ҚР ДСМ-125 «On approval of the rules for ensuring biological protection».

11. Mamadaliev S.M., Matveeva V.M., Koshemetov Zh.K., Khairullin B.M., Orynbaev M.B., Sandybaev N.T., Kydyrbaev Zh.K., Zaitsev V.L., Zhilin E. S., Nurabaev S.Sh., Koryagina M.I. Monitoring of especially dangerous viral diseases of animals and birds on the territory of the Republics of Central Asia // Current issues of veterinary biology No. 2 (6). – 2010. – P. 3-10.

12. Research Institute for Biological Safety Problems [Electronic resource]. Access mode: https://biosafety.kz

13. International Standard for Laboratory Biorisk Management CWA15793:2008.

14. Abieva A.A., Seiduanova L.B. Biological safety when working with biomaterial in laboratories // West Kazakhstan Medical Journal 63 (4). - 2021. - P. 175-183.

15. Research Institute for Biological Safety Problems. History of creation and development / author's coll.: Zh.K. Koshemetov, M. Mambetaliev, V.L. Zaitsev [et al.]; ed. by Koshemetov Zh.K. 2nd edition, supplemented. – Almaty, 2023.