БИОЛОГИЯЛЫҚ ҚАУІПСІЗДІКТІ ҚАМТАМАСЫЗ ЕТУДЕГІ СТАНДАРТТАРДЫҢ МӘНІ МЕН РӨЛІ

Стандарттар белгілі бір талаптар мен стандарттарды белгілеу және сақтау арқылы биологиялық қауіпсіздікті қамтамасыз етуде маңызды рөл атқарады. Олар ықтимал қауіптердің алдын алуға, анықтауға және оларға жауап беруге бағытталған процестер мен процедураларды жүйелеуге және стандарттауға көмектеседі.
Биологиялық қауіпсіздік жаһандану және ғылым мен техниканың дамуы жағдайында өзекті бола түсуде. Биологиялық агенттерден келетін қауіп эпидемиялар мен пандемиядан биотерроризмге және экологиялық апаттарға дейін баратын әлемде стандарттар қоғам мен қоршаған ортаны қорғауда маңызды рөл атқарады. Адамдарда, жануарларда және өсімдіктерде табиғи және қасақана жұқпалы аурулардың пайда болуы. Ұлттық қауіпсіздік пен қоршаған ортаны қорғау үшін көпжақты биологиялық күрес режимдері қажет.
Бұл мақала биоқауіпсіздік пен биоқауіпсіздік үшін нормативтік базаға шолу жасайды

1. Закон Республики Казахстан от 5 октября 2018 года № 183-VІ ЗРК «О стандартизации».

2. Электронный ресурс: https://csrc.nist.gov/glossary/term/standard

3. Закон Республики Казахстан от 21 мая 2022 года № 122-VII ЗРК «О биологической безопасности Республики Казахстан».

4. Электронный ресурс: https://www.merriam-webster.com/

5. World Health Organization (WHO) (2006). WHO Biorisk Management Laboratory Biosecurity Guidance WHO/CDS/EPR/2006.6.

6. World Organisation for Animal Health (OIE) (2017). Terrestrial Animal Health Code, 27th Edn. Paris: World Organisation for Animal Health.

7. International Organization for Standardization (ISO) (2019). ISO 35001:2019: Biorisk Management for Laboratories and Other Related Organisations. Geneva: International Organization for Standardization.

8. Secretariat of the Convention on Biological Diversity (SCBD) (2000). Cartagena Protocol on Biosafety to the Convention on Biological Diversity: Text and Annexes. Montreal, QC: SCBD.

9. National Research Council (2009). Responsible Research with Biological Select Agents and Toxins. Washington, DC: The National Academies Press. doi: 10.17226/12774

10. «Public Health Security and Bioterrorism Preparedness and Response Act of 2002.» Public law 107–188—june 12, 2002

11. Novossiolova TA, Whitby S, Dando M, Pearson GS. The vital importance of a web of prevention for effective biosafety and biosecurity in the twenty-first century. One Health Outlook. 2021 Sep 20;3(1):17. doi: 10.1186/s42522-021-00049-4.

12. Berlinger, N. T. (2003). Why There Hasn’t Been An Anthrax Outbreak. https://www.inventionandtech.com/content/why-there-hasn%E2%80%99t-been-anthrax-outbreak-0 (не открывается)

13. Kruse, R. H., and Barbeito, M. S. (1997a). A history of the American Biological Safety Association Part II: safety conferences 1966 – 1977. JABSA 2, 10–25. doi: 10.1177/109135059700200406

14. Kruse, R. H., and Barbeito, M. S. (1997b). A history of the American Biological Safety Association Part III: safety conferences 1978 – 1987. JABSA 3, 11–25. doi: 10.1177/109135059800300108

15. Food and Agriculture Organization of the United Nations. International Plant Protection Convention (FAO/IPPC) (2019a).

16. World Trade Organization (WTO) (2019). The WTO and the World Organisation for Animal Health (OIE). https://www.wto.org/english/thewto_e/coher_e/wto_oie_e.htm

17. World Organisation for Animal Health (OIE) (2019). International Standards. https://www.oie.int/en/standard-setting/overview/

18. Novossiolova T. Comparing responses to natural, accidental and deliberate biological events. Rev Sci Tech. 2017;36(2):647–54 https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/30152455/

19. Dongsheng Zhou, Hongbin Song, Jianwei Wang, Zhenjun Li, Shuai Xu, Xingzhao Ji, Xuexin Hou, Jianguo Xu. Biosafety and biosecurity. Journal of Biosafety and Biosecurity, Volume 1, Issue 1, 2019, Pages 15-18, https://doi.org/10.1016/j.jobb.2019.01.001.

20. Stiss H. Biotechnology: a critical tool in achieving the UN Sustainable Development Goals. BiotechNow. 27 March 2019.

21. U.S. Government Accountability Office, Public Health Preparedness: HHS Could Improve Oversight of Research Involving Enhanced Potential Pandemic Pathogens, GAO-23-105455, 2023, https://www.gao.gov/products/gao-23-105455

22. National Science Advisory Board for Biosecurity, Proposed Biosecurity Oversight Framework for the Future of Science, 2023, https://osp.od.nih.gov/wp-content/uploads/2023/03/NSABB-Final-Report-Proposed-Biosecurity-Oversight-Framework-for-the-Future-of-Science.pdf

23. Kuiken T. U.S. Oversight of Laboratory Biosafety and Biosecurity: Current Policies, Recommended Reforms, and Options for Congress, September 15, 2023, R47695. Congressional Research Service. https://crsreports.congress.gov

24. Bielecka, A., Mohammadi, A.A. State-of-the-Art in Biosafety and Biosecurity in European Countries. Arch. Immunol. Ther. Exp. 62, 169–178 (2014). https://doi.org/10.1007/s00005-014-0290-1