ҚОРҒАСЫННЫҢ ЗЕБРА БАЛЫҒЫНЫҢ ЭМБРИОЛОГИЯЛЫҚ ЖӘНЕ ДЕРНӘСІЛДІК ДАМУЫНА ӘСЕРІ

Су организмдерінің, оның ішінде балықтардың дамуының алғашқы кезеңдері қорғасынның (Pb) және басқа да суды ластайтын металдардың әсеріне өте осал. Алайда, Pb-ның экологиялық маңызды деңгейлерінің зиянды әсерлері туралы есептер шектеулі. Осы мақсатта біз ұрықтанғаннан кейін 2,5 сағаттан кейін (бірнеше сағаттан кейін) Ескі Danio rerio эмбриондарын қоршаған ортаның маңызды деңгейлерін (10 мкм; 20 мкм; 40 мкм; 60 мкм) қамтитын Pb концентрациясының диапазонына ұшыраттық, 120 сағатқа дейін. Экспозиция зебрабалық эмбриондарының дамуы мен тіршілігіне теріс әсер етіп, концентрациясына байланысты эмбрионның коагуляциясымен байланысты өлімді тудырды. 24 сағат кезінде экспозицияның ең жоғары деңгейі (60 мкм Pb) эмбриондардың белсенділігінің төмендеуіне әкелді, бұл жарылыс белсенділігінің төмендеуімен және эмбриондар минутына орындайтын қозғалыстар санымен сипатталады. 72 hpf кезінде барлық эмбриондар экспозицияның барлық концентрациясында жұмыртқадан шықты. Морфологиялық ауытқулар және мрнқ экспрессиясының жоғарылауы байқалды. Бұл нәтижелер экологиялық маңызды деңгейлердегі Pb мазмұны зебрабалықтың дамуына зиянды болуы мүмкін екенін көрсетеді.

1. Chen J. Developmental lead acetate exposure induces embryonic toxicity and memory deficit in adult zebrafish // Neurotoxicol. Teratol. -2012.-– Vol. 79. – P. 727-747.

2. Bakkers J. Zebrafish as a model to study cardiac development and human cardiac disease. // Cardiovasc Res - 2011.- Vol. 91:279–288. https://doi.org/10.1093/cvr/cvr098

3. Brox S. Metabolism of clofibric acid in zebrafish embryos (Danio rerio) as determined by liquid chromatography-high resolution-mass spectrometry // Comp. Biochem. Physiol. - 2016.- Vol.41: 21-33

4. Jönsson M., BasalE. and 3,3’,4,4',5-pentachlorobiphenyl-induced expression of cytochrome P450 1A, 1B and 1C genes in zebrafish // Toxicol. Appl. Pharmacol - 2007.-

5. Schneider, J. S., Lee, M. H., Anderson, D. W., Zuck, L. & Lidsky, T. I. Enriched environment during development is protective against lead-induced neurotoxicity // Brain Res. - 2001.- 896, 48–55.

6. Anderson, D. W., Mettil, W. & Schneider, J. S. Effects of low level lead exposure on associative learning and memory in the rat: Influences of sex and developmental timing of exposure // Toxicol. Lett. - 2016 - 246, 57–64. https://doi.org/10.1016/j.toxlet.2016.01.011 .

7. Schweizer, M., Brilisauer, K., Triebskorn, R., Forchhammer, K., Kohler, ¨ H.-R., How glyphosate and its associated acidity affect early development in zebrafish (Danio rerio). // PeerJ. - 2019-Vol. 7

8. Bambino K., Chu J. Zebrafish in toxicology and environmental health. Curr Top Dev Biol. - 2017- Vol.124:331–367. https://doi.org/10.1016/bs.ctdb.2016.10.007

9. Braunbeck T, Kais B, Lammer E, Otte J, Schneider K, Stengel D, Strecker R The fish embryo test (FET): origin, applications, and future // Environ Sci Pollut Res. - 2015- Vol.22:16247–16261. https://doi.org/10.1007/s11356-014-3814-7

10. Glass A.S., Dahm R. The zebrafish as a model organism for eye development // Ophthalmic Res. - 2004- 36:4–24. https://doi.org/10.1159/000076105

11. Troxel C.M. CYP1A induction by beta-naphthoflavone, Aroclor 1254, and 2,3,7,8-tetrachlorodibenzo-p-dioxin and its influence on aflatoxin B1 metabolism and DNA adduction in zebrafish

12. Otte J.C. Spatio-temporal development of CYP1 activity in early life-stages of zebrafish (Danio rerio) // Aquat. Toxicol. - 2010- Vol.4- 45-56

13. Stoilov I., Jansson I., Sarfarazi M., Schenkman J.B.Roles of cytochrome p450 in development // Drug Metabol Drug Interact.- 2001- Vol. 18: 33-55.