АУЫР МЕТАЛДАРДАН ТОПЫРАҚТЫ ФИТОРЕМЕДИАЦИЯЛАУДА ОДАН ӘРІ ПАЙДАЛАНУ ҮШІН ҚАНТ ҚҰМАЙЫНЫҢ (SORGHUM BICOLOR L) ЖОҒАРЫ ӨНІМДІ ГЕНОТИПТЕРІН ІРІКТЕУ

қазіргі уақытта топырақтың ластануы негізгі экологиялық проблема болып табылады. Бұл ластанған топырақты ең қолайлы және тиімді тазарту әдістерімен қалпына келтірудің үлкен қажеттілігіне алып келеді. Ластанған жерлерді қалпына келтіру және биоремедиациялау әдетте ластаушы заттарды физикалық жоюды немесе микроорганизмдерді қолдану арқылы биологиялық тұрғыда әсер етуді қамтиды. Физикалық қалпына келтірудің негізгі стратегиясы қымбатөзіне тән емес және көбінесе микро ортаны бұзып, топырақты одан әрі пайдалануға жарамсыз етеді. Осы қауіптерге байланысты ластанған жерлерді тазарту үшін фитостабилизация, фиторемедиация және фитофильтрация сияқты экологиялық таза және тұрақты тәсілдерге деген қызығушылық артты. Бұл мақалада ауыр металлдардан топырақтың фиторемедиациясында одан әрі пайдалану үшін қант құмайының жоғары өнімді генотиптерін таңдауға ерекше назар аударылады. Әлемде бүгінгі таңда ауыр металлдарды қоршаған ортадан өсімдіктер арқылы алып тастау өте тиімді және өте пайдалыі әдіс. Осыған байланысты перспективалы өсімдіктерді анықтау және зерттеу сәтті биотехнологияның негізі болып табылады. Осы тұрғыдан алғанда, құмай дақылдары қызығушылықты тудырады. Олар ерекше құрғақшылық, ыстық пен тұзға төзімділік сияқты қасиеттерге ие.

1. Laghlimi M., Baghdad B., Hassan El.H., Abdelhak B. Phytoremediation Mechanisms of Heavy Metal Contaminated Soils: A Review // Open Journal of Ecology – 2015. – Vol.5. – P. 375-388. doi: 10.4236/oje.2015.58031

2. Bieby Voijant Tangahu B.V., Abdullah S.R., Basri H., Idris M., Anuar N., Mukhlisin M. A Review on Heavy Metals (As, Pb, and Hg) Uptake by Plants through Phytoremediation // International Journal of Chemical Engineering. – Vol.2011. – P. 37-41.

3. Мынбаева Б.Н. Металл-аккумулирующая способность некоторых видов газонных трав // Биотехнология. Теория и практика. – 2010. – №2. – 97 c

4. Shtangeeva I., Laiho J.V.P., Kahelin H. and Gobran G.R. Phytoremediation of metal-contaminated soils. Symposia Papers Presented Before the Division of Environmental Chemistry // American Chemical Society, Anaheim, Calif, USA, – 2004. – 45 p.

5. Asada M., Parkpian P., Horiuchi S. Remediation technology for boron and fluoride contaminated sediments using green plants // J. of ASTM International. – 2006. – Vol.3, – №6. – P. 1-7.

6. Киреева Н.А., Григориади А.С., Багаутдинов Ф.Я. Фиторемедиация как способ очищения почв, загрязнённых тяжёлыми металлами// Теоритическая и прикладная экология. – 2011. – №3. –5 c.

7. Shafiei D.S., Almodares A., Ebrahimi M. Phytoremediation Efficiency of Sorghum bicolor (L.) Moench in Removing Cadmium, Lead and Arsenic // Open journal of environmental biology 1(1): – 2016. – 5 p. doi: 10.5539/jas.v2n3p235

8. Mohammad G., Abbas J., Mahmmod R., Aligoudarz P., Hadi G. Effects of Treated Municipal Wastewater on Soil Chemical Properties and Heavy Metal Uptake by Sorghum (Sorghum Bicolor L.) // Journal of Agricultural Science. – Vol.2. – N.3. – 2010. doi: 10.5539/jas.v2n3p235

9. Дубровская Е.В., Муратова А.Ю., Позднякова Н.Н., Гринев В.С., Голубев С.Н., Бондаренкова А.Д., Турковская О.В. Биоремедиационный потенциал сорго веничного // Доклады Башкирского университета. – Уфа, 2018. – 390 c.

10. Murashige T. A revised medium for rapid growth and bioassays with tobacco tissue cultures // Plant Physiol. – 1962. – Vol.15. – №95. – P. 473-497.

11. Тимофеева О.А., Румянцева Н.И. Культура клеток и тканей растений учебное пособие для студентов и аспирантов: / ФГАОУВПО «Казанский (привожский) федеральный университет» биолого-почвенный факультет, – Казань. – 2012.