Қазақстандағы жапырақ және сабақ таты қоздырғыштарының алуантүрлілігі мен вируленттілігі
https://doi.org/10.58318/2957-5702-2025-22-4-11
Аңдатпа
Фитосанитариялық қауіпсіздік — Қазақстанның азық-түлік пен ұлттық қауіпсіздігін қамтамасыз етудің маңызды бөлігі. Әсіресе жапырақ және сабақ таты сияқты қауіпті дәнді дақылдар ауруларымен күресте оның маңызы ерекше. Бұл зерттеуде Қазақстанның әртүрлі өңірлерінен жиналған Puccinia triticina және Puccinia graminis популяцияларының вируленттілігі мен расалық құрамы зерттелді. Барлығы 30 P. triticina және 31 P. graminis изоляты Lr- және Sr- гендері бар изогендік линияларға қарсы талданып, осы гендердің тиімділігі анықталды. Нәтижелер солтүстік және оңтүстік популяциялар арасындағы расалық құрамы мен вируленттілігінде елеулі айырмашылықтар бар екенін көрсетті, сондай-ақ кейбір расалар екі өңірге де ортақ болып шықты.
Автор туралы
А. Д. Мауленбай
«Биологиялық қауіпсіздік проблемаларының ғылыми-зерттеу институты» ЖШС
Қазақстан
Қазақстан
Гвардейский қтк
Әдебиет тізімі
1. Cortes L.T., Zhang Z., Yu J. Status and prospects of genome‐wide association studies in plants // Plant genome. – 2021. – Vol.14, No.1: e20077. https://doi.org/10.1002/tpg2.20077.
2. Korte A., Farlow A. The advantages and limitations of trait analysis with GWAS: a review // Plant Methods. – 2013. – Vol.9, No.1. – P.29. doi:10.1186/1746-4811-9-29.
3. Абугалиева С.И. Генетическое разнообразие сои (Glycine max (L.) Merrill) // Биотехнология. Теория и практика. – 2013. – №4. – С.13-19. http://dx.doi.org/10.11134/btp.4.2013.2
4. Туруспеков Е.К. Состояние и перспективы развития молекулярной генетики ячменя в Казахстане // Вестник КазНУ. Серия биологическая. – 2010. - №3(45). – С. 90-96.
5. Turuspekov Y., Doszhanova B., Zatybekov A., Didorenko S., Rsaliev A., Amalova A., Abugalieva S. Marker-trait associations in cereals and legumes collections harvested in Kazakhstan // Breeding Science. – 2019. – Vol. 21, No.2. – P. 30.
6. Койшыбаев М., Чудинов В. А. Селекция яровой пшеницы на устойчивость к видам ржавчины и септориоза в северном казахстане //Генофонд и селекция растений: материалы IV Международной научно-практической конференции (4–6 апреля 2018 г., Новосибирск, Россия).– Новосибирск: ИЦиГ СО РАН, 2018.–420 с.–ISBN 978-5-91291-034-0. – 2018. – С. 164.
7. Гультяева Е. И., Аристова М. К., Шайдаюк Е. Л., Казарцев И. А. Структура азиатских популяций Puccinia triticina по вирулентности и микросателлитным маркерам // Микология и фитопатология – 2017. – Т. 51. №1. - С. 54-59
8. Рсалиев А.С., Рсалиев Ш.С. Основные подходы и достижения в изучении расового состава возбудителя стеблевой ржавчины пшеницы // Вавиловский журнал генетики и селекции. 2018. Т. 22. С. 967–977.1.
9. Gultyaeva E., Yusov V., Rosova M., Malchikov P., Shayayuk E., Kovalenko N., Wanyera R., Morgounov A., Yskakova G., Rsaliyev A. Evaluation of resistance of spring durum wheat germplasm from Russia and Kazakhstan to fungal foliar pathogens // Cereal Research Communications. 2020. Vol. 48. P. 71–79.
10. Койшыбаев М. Болезни пшеницы. Анкара: ФАО, 2018.
11. Roelfs A.P., Singh R.P., Saari E.E. Rust Diseases of Wheat: Concepts and methods of disease management. – Mexico, D.F.: CIMMYT. – 1992. – 81 p.
12. Long D.L., Kolmer J.A. A North American System of Nomenclature for Puccinia triticina // Phytopathology. – 1989. – 79. – P.525-529.
13. Roelfs A.P., Martens J.W. An international system of nomenclature for Puccinia graminis f.sp. tritici // Phytopathology. – 1988. – Vol. 78. – P.526-533.
14. Kosman E., Dinoor A., Herrmann A., Schachtel G.A. Virulence Analysis Tool (VAT) // User Manual. – 2008. http://www.tau.ac.il/lifesci/departments/plants/memrs/kosman/VAT.html
15. Peakall R., Smouse P.GenAlEx 6.5: genetic analysis in Excel. Population genetic software for teaching and research – an update // Bioinformatics. – 2012. – Vol. 28 (19). – P. 2537-2539.
16. Мауленбай А. Д., Ыскакова Г. Ш., Рсалиев А. Вирулентность и расовый состав Puccinia triticina в Казахстане в 2018 г //Вестник науки Казахского агротехнического университета им. С. Сейфуллина. – 2020. – №. 3. – С. 25-35.
17. Агабаева А. Ч., Рсалиев Ш. С. Патогенные свойства возбудителя листовой ржавчины пшеницы (Puccinia triticiana Eriks.) в Казахстане // Новости науки Казахстана – 2013. – Вып.1. - С. 66-74
18. Kolmer, J. A., Ordoñez, M. E. Genetic differentiation of Puccinia triticina populations in Central Asia and the Caucasus // Phytopathology – 2007. – Vol. 97. №9 - P. 1141-1149
19. Сколотнева Е.С., Келбин В.Н., Моргунов А.И., Бойко Н.И., Шаманин В.П., Салина Е.А. Состав рас Новосибирской популяции Puccinia graminis f.sp. tritici // Микология и фитопатология. 2020. Т. 54. С. 49–58.
20. Rsaliyev A. et al. Virulence and race structure of Puccinia graminis f. sp. tritici in Kazakhstan //Plant Protection Science. – 2020. – Т. 56. – №. 4.
Рецензия
Дәйектеу үшін:
Мауленбай А.Д. Қазақстандағы жапырақ және сабақ таты қоздырғыштарының алуантүрлілігі мен вируленттілігі. Биоқауіпсіздік және Биотехнология. 2025;1(22):4-11. https://doi.org/10.58318/2957-5702-2025-22-4-11
For citation:
Maulenbay A. Diversity and virulence of leaf and stem rust pathogens of wheat in Kazakhstan. Biosafety and Biotechnology. 2025;1(22):4-11. https://doi.org/10.58318/2957-5702-2025-22-4-11
Қараулар:
13
Мақаланы эл. пошта арқылы жіберу 