БАТЫС НІЛ БЕЗГЕГІНІҢ ЭПИДЕМИОЛОГИЯСЫ, АУРУДЫҢ ТАРАЛУЫ ЖӘНЕ ҚОЗДЫРҒЫШЫ

Батыс Ніл безгегі фебрильді болу синдромымен және орталық жүйке жүйесінің жиі зақымдалуымен сипатталатын табиғи фокальды векторлық вирустық инфекция. Ауру осылай аталды, өйткені оның негізгі көрінісі "қызба" болды және ол алғаш рет Батыс Ніл округінде табылды. Бұл мақалада Қазақстанда және Еуропада Батыс Ніл безгегінің эпизоотологиялық және эпидемиологиялық аспектілері сипатталған. Ол арбовирустың бірі болып саналатын инфекциялар, бұл Flaviviridae тұқымдасының Flavivirus тұқымдасына жатады. Батыс Ніл безгегінің қоздырғышы-Culex тұқымдас масалар және қарғалар сияқты құстардың кейбір түрлері. Масалар сау құстарды, жануарларды және адамдарды шағып, жұқтырады. Адамдар жануарлардан жұқтыруы мүмкін. Бұл аурудың асқынуы адамдарда менингитке, бұлшықет ауруына, тіпті жануарлар мен құстарда өлімге әкелуі мүмкін.
Қазіргі уақытта адамдар үшін БНБ ауруына қарсы лицензияланған вакциналар жоқ, жылқыларға арналған тиімді вакциналар бар. Табиғатта демалу кезінде көлдердің, өзендердің және басқа жерлердің айналасында инфекцияның алдын алу үшін масаларға қарсы кремдер қолдану немесе қорғаныс киімдерін кию қажет.

1. Petersen L.R., Brault A.C., Nasci R.S. West Nile virus: review of the literature // JAMA. - 2013. - V. 310. - P. 308-315. DOI: 10.1001/jama.2013.8042

2. https://www.who.int/ru

3. Smithburn K. C., Hughes T. P., Burke A. W., Paul J. H. // American Journal of Tropical Medicine and Hygiene. - 1940. - P. 471- 492.

4. Чумаков М. П., Беляева Н. К., Бутенко А. М., Марьянова Л. И. Вирус Западного Нила в СССР // Эпидемиология вирусных инфекций. - М., 1968. - Т. 12. - С. 365-373.

5. Бутенко А. М., Чумаков М. П., Башкирцев В. Н. и др. Новые данные об изучении инфекции Западного Нила в СССР в Астраханской области // Материалы 15-й науч. сессии ИПВЭ АМН СССР. - М., 1968. - С. 175-176.

6. Murgue B., Murri S., Triki H., Deubel V., Zeller H.G. // West Nile in the Mediterranean basin: 1950-2000 Ann. N Y Acad. Sci. - 2001. - Vol. 951. - P. 117-126. DOI: 10.1111/j.1749-6632.2001.tb02690.x.

7. Chancey C., Grinev A., Volkova E., Rios M. // The global ecology and epidemiology of West Nile virus / Biomed. Res. Int. - 2015. - Vol. 2015. - P. 376230. DOI: 10.1155/2015/376230.

8. Mencattelli G., Ndione M.H.D, Rosà R., Marini G., Diagne C.T., Diagne M.M., Fall G., Faye O. Savini G., Rizzoli A. // Epidemiology of West Nile virus in Africa: An underestimated threat [et al.] PLoS Negl. Trop. Dis. - 2022. - Vol. 16, № 1. - P. e0010075. DOI: 10.1371/journal.pntd.0010075.

9. Habarugira G., Suen W.W., J. Hobson-Peters J., Hall R.A., Bielefeldt-Ohmann H. West Nile virus: an update on pathobiology, epidemiology, diagnostics, control and "one health" implications // Pathogens. – 2020. – Vol. 9, № 7. – P. 589. DOI: 10.3390/pathogens9070589

10. Sambri, V.; Capobianchi, M.; Charrel, R.; Fyodorova, M.; Gaibani, P.; Gould, E.; Niedrig, M.; Papa, A.; Pierro, A.; Rossini, G. West Nile Virus in Europe: Emergence, epidemiology, diagnosis, treatment, prevention. Clin. Microbiol. Infec. 2013, doi:10.1111/1469-0691.12211

11. Бутенко А.М., Ковтунов А.И., Джаркенов А.Ф., Злобина Л.В., Гришанова А.П., А.Р. Азарян А.Р., Ларичев В.Ф., Шишкина Е.О., Львов Д.К., Эпидемиологическая характеристика лихорадки Западного Нила в Астраханской области // Вопросы вирусологии. - 2001. - Т. 46, № 4. - С. 34-35.

12. Хан Л.Л., Попович Ф., Александр Дж.П., Лаурентия В., Тенгельсен Л.А., Чернеску С. Факторы риска заражения вирусом Западного Нила и менингоэнцефалита, Румыния, 1996. J Infect Dis. 1999 год; 179: 230–3. DOI внешняя ссылка Паб Мед внешняя ссылка Google Scholar внешняя ссылка.

13. Braunstein J.S., Rosen H., Purdy D., Miller J.R., Merlino M., Mostashari F., Spatial analysis of West Nile virus a rapid assessment of the risk of vector-borne zoonosis // Vector zoonotic dis. 2002; 2: 157-64. DOI external link PubMed external link Google Scholar external link.

14. Майканов Н.С., Аязбаев Т.З. Эпидемиологическое значение и видовой состав (Culicidae) Западного Казахстана // Мат. нпк с м.уч «Актуальные проблемы эпидемиологии, микробиологии, природной очаговости болезней человека». – Омск: 2016. - №4(22). - С. 45- 48

15. Medlock, J.M., Snow, K.R. and Leach, S. Possible ecology and epidemiology of medically important mosquito-borne arboviruses on Great Britain // Epidemiology Infection, 2007, 135: 466- 482

16. Hayes E.B., O'Leary D.R. West Nile virus infection: a pediatric perspective. Pediatrics. 2004; 113:1375-81. DOI external link PubMed external link Google Scholar external link.

17. Anis E., Grotto I., Mendelson E., Bin H., Orshan L., Gandacu D., Warshavsky B., Shinar E., Slater P.E., Lev B. West Nile fever in Israel // the reemergence of an endemic disease. J Infect, 2014, vol.68, no.2, pp. 170-5. doi: 10.1016/j.jinf.2013.10.009

18. Kumar D., Prasad G.V., Saltzman J., Levy G.A., Humara A. Community-acquired infection with West Nile virus in recipients of parenchymal organ transplants // Transplantation. 2004; 77: 399 – 402.DOI external link PubMed external link Google Scholar external link.

19. Prilipov A.G. Genetic characterization of West Nile virus strains (Published doctoral dissertation). Federal State Budgetary Institution “Federal Research Center for Epidemiology and Microbiology named after Honorary Academician N.F. Gamalei” of the Ministry of Health of the Russian Federation, 2015, Moscow, Russia.

20. Guidelines 4.2.30009-12. Methods of control. Biological microbial factors. The procedure for organizing and conducting laboratory diagnostics of West Nile fever for laboratories at the territorial, regional and federal levels (Date of introduction 2012-03-29).

21. Mukhopadhyay, With consideration for; Kim, Bong-suk; Chapman, Paul R.; Grossman, Michael G.; Kuhn, Richard J. (October 10, 2003). The structure of the West Nile virus // Science. 302 (5643): 248. Do: 10.1126/science.1089316 .ISSN 0036-8075. PMID 14551429. S2CID 23555900.

22. Green M., Weinberger M., Ben-Ezer J., Bin H., Mendelson E., Gandacu D. еt al. Longterm death rates, West Nile virus epidemic, Israel, 2000. Emerg. Infect. Dis. 2005; 11:1754–7.

23. Kanai, Ryuta; Kar, Kalipada; Anthony, Karen; Gould, L. Hanna; Ledize, Michel; Fikrig, Erol; Marasco, Wayne A.; Koski, Raymond A.; Modis, Yorgo (November 1, 2006). The crystal structure of the glycoprotein envelope of the West Nile virus reveals the surface epitopes of the virus //Journal of Virology. 80 (22): 11000-11008. doi: 10.1128/jvi.01735-06. ISSN 0022-538X. PMC1642136. PMID 16943291.

24. Colpitts, T. M., Conway, M. J., Montgomery, R. R., & Fikrig, E. (2012). West nile virus: Biology, transmission, and human infection. Clinical Microbiology Reviews, 25(4), 635–648. https://doi.org/10.1128/CMR.00045-12

25. Rizzo, C.; Salcuni, P.; Nicoletti, L.; Ciufolini, M.; Russo, F.; Masala, R.; Frongia, O.; Finarelli, A.; Gramegna, M.; Gallo, L. Epidemiological surveillance of West Nile neuroinvasive diseases in Italy, 2008 to 2011. Euro Surveill. 2012, 17, 20.

26. Urbanowski, Matt D.; Hobman, Tom S. (January 15, 2013). West Nile virus capsid protein blocks apoptosis by phosphatidylinositol-3-kinase-dependent mechanism // Journal of Virology. 87 (2): 872-881. doi: 10.1128/jvi.02030-12 ISSN 0022-538X. PMK 3554064. PMID 23115297.

27. Mertens, Laurent; Karnek, Xavier; Leon, Manuel Pereira; Ramdasi, Rasika; GibelBenassin, Florence; Lew, Erin; Lemke, Greg; Schwartz, Olivier; Amara, Ali (2012). The phosphatidylserine receptor families TIM and TAM mediate the penetration of the dengue virus. The host cell and the microbe. 12 (4): 544-557. 10.1016/j.chem.2012.08.009. PMC 3572209. PMID 23084921.

28. Carro, Ana S.; Damonte, Elsa B. (2013). The need for cholesterol in the viral envelope for infection with the dengue virus // Viral research. 174 (1–2): 78–87. doi: 10.1016/j.virusres.2013.03.005.

29. Martin-Acebes, Miguel A.; Merino-Ramos, Teresa; Blases, Ana-Belen; Casas, Josephine; Escribano-Romero, Estela; Sobrino, Francisco; Saiz, Juan Carlos (October 15, 2014). The composition of the lipid chain of West Nile virus reveals the role of sphingolipid metabolism in the biogenesis of flaviviruses // Journal of Virology. 88 (20): 12041-12054. doi: 10.1128/jvi.02061-14 .

30. Medigeshi, Guruprasad R.; Hirsch, Alec J.; Streblow, Daniel N.; Nikolic-Zugic, Janko; Nelson, Jay A. (June 1, 2008). The penetration of West Nile virus requires membrane microdomains rich in cholesterol and does not depend on integrin avß3 // Journal of Virology. 82 (11): 5212–5219. dоi: 10.1128/jvi.00008-08 .

31. Vilibic-Cavlek T., Savic V., Sabadi D., Peric L., Barbic L., Klobucar A., Miklausic B., Tabain I., Santini M., Vucelja M., Dvorski E., Butigan T., Kolaric-Sviben G., Potocnik-Hunjadi T., Balenovic M., Bogdanic M., Andric Z., Stevanovic V., Capak K., Balicevic M., Listes E., Savini G. Prevalence and molecular epidemiology of West Nile and Usutu virus infections in Croatia in the ‘One health’context, 2018. Transbound Emerg. Dis. 2019; 66(5):1946–57. DOI: 10.1111/tbed.13225.

32. Haussig J.M., Young J.J., Gossner C.M., Mezei E., Bella A., Sirbu A., Pervanidou D., Drakulovic M.B., Sudre B. Early start of the West Nile fever transmission season 2018 in Europe. Euro Surveil. 2018; 23(32):1800428. DOI: 10.2807/1560-7917. ES.2018.23.32.1800428.

33. Shaimerdenova B.E., Kulemin M.V., Atovullayeva L.M., Nurmakhanov N.I. // Results of studies on tick-borne encephalitis and West Nile fever on the territory of Turkestan oblast. Proceedings of scientific-practical conference “Modern technologies of diagnosis, treatment, prevention of infectious and parasitic diseases”, Bukhara, Uzbekistan. Jiménez-Clavero, M.A.; Sotelo, E.; Fernandez-Pinero, J.; Llorente, F.; Blanco, J.M.; Rodriguez-Ramos, J.; Perez-Ramirez, E.; Höfle, U. West Nile Virus in golden eagles, Spain, 2007. Emerg. Infect. Dis. 2008, 14, 1489– 1491.

34. Majkanov N.S., Ajazbaev T.Z. Epidemic significance and mosquito species composition (Culicidae) in Western Kazakhstan. National Priorities of Russia. 2016, vol.4 (22). Retrieved from https://cyberleninka.ru/article/n/epidemicheskoe-znachenie-i-vidovoy-sostav-komarov-culicidaeZapadnogo-Kazahstana.

35. Leblond, A.; Sandoz, A.; Lefebvre, G.; Zeller, H.; Bicout, D. Remote sensing based identification of environmental risk factors associated with West Nile Disease in horses in Camargue, France // Prev. Vet. Med. 2007, 79, 20–31.

36. https://www.fao.org

37. https://www.fao.org

38. https://www.who.int/zh/news-room/fact-sheets/detail/west-nile-virus

39. https://www.gov.uk/guidance/west-nile-virus#west-nile-virus-infection

40. Medlock, J.M., Snow, K.R. and Leach, S. () Possible ecology and epidemiology of medically important mosquito-borne arboviruses on Great Britain // Epidemiology and infection, 2007, 135: 466- 482.

41. Hannoun C, Panthier R, Mouchet J, Eouzan JP. Isolement en France du virus West Nile à partir de malades et du vecteur Culex molestus Ficalbi. Compte Rendu de Académie des Sciences 1964; D259:4170-2.

42. Filipe AR. Isolation in Portugal of West Nile virus from Anopheles maculipennis mosquitoes. Acta Virol 1972; 16: 361.

43. Abdelhaq AT. West Nile fever in horses in Morocco. Bulletin de Office International des Épizooties 1996; 108: 867-9.

44. Hubálek Z, Halouzka J, Juricová Z. West Nile fever in Czechland //Emerg Infect Dis 1999; 5:594-5.