2022-2024 ЖЫЛДАРДАҒЫ ӘЛЕМДЕ ЖӘНЕ ҚАЗАҚСТАНДА ТЫРЫСҚАҚ БОЙЫНША ЭПИДЕМИОЛОГИЯЛЫҚ ЖАҒДАЙ

Бұл жұмыста әлемде, ТМД елдерінде және Қазақстан Республикасында тырысқақтың таралу мониторингіне шолу жасалады, бұл аса қауіпті аурудың ел халқына ену және одан әрі таралу қаупі бағаланады. Қазақстан Республикасы халқының 2022-2023 жылдардағы және 2024 жылғы алты айдағы эпидемиологиялық саламаттылығы мен биологиялық қауіпсіздігін қамтамасыз ету мақсатында әкелу жолдары, таралуының алдын алу және тежеу шаралары қаралады.
Азия мен Африка халқын кең ауқымды вакцинациялауға қарамастан, әлемде тырысқақпен сырқаттанушылық динамикасында өсу үрдісі байқалады. 2022-2023 жылдары және 2024 жылдың бес айында әлемде 44 елде тырысқақпен ауыратын 1 135 601 науқас тіркелген, оның 9297-сі өліммен аяқталған. Оның ішінде елдер бойынша: Еуропада 147 ауырып, 2 қайтыс болды; Азияда - 666 350/, 620; Африкада - 458 316/7357; Солтүстік және Орталық Америкада - 10788/1318. ДДҰ Азия, Америка, соның ішінде Кариб теңізі, Еуропа және Австралия елдеріне импортталған тырысқақ жағдайлары туралы хабарлады. 24 елде тырысқақпен эндемиялық әкімшілік аумақтар анықталды. ДДҰ мәліметтері бойынша, тырысқақпен сырқаттанушылық деңгейінің өсуі әртүрлі шығу тегі төтенше жағдайларға, эндемиялық ошақтардың болуына, инфекцияның әкелінуіне және басқа да қауіп факторларына байланысты әлеуметтік және табиғи қауіптермен байланысты. Эпидемиялық процестің белсенділенуінің белгіленген жоғары дәрежесін ескере отырып, әлемдегі тырысқақ бойынша 2024-2025 жылдарға арналған болжам қолайсыз болып табылады. Қазақстан Республикасы үшін тырысқақ бойынша болжам тырысқақтың жетінші пандемиясының жалғасуына, инфекцияның ел өңірлеріне ықтимал әкелінуіне байланысты сыртқы тәуекелдердің болуымен айқындалады

1. Mussagaliyeva R. Abstract -'Antibiotic-resistant cholerae strains isolated in Kazakhstan', Cholerae Importation and Proliferation in the Republic of Kazakhstan // The third International Meeting on Emerging Diseases and Surveillance (IMED 2011), Austria, 4-7 February – Vienna. – 2011. – https://esociety.netkey.at/isid/imed/abstract.

2. Москвитина Э.А., Янович Е.Г., Кругликов В.Д., Куриленко М.Л., Титова С.В., Пичурина Н.Л. и др. Холера: мониторинг эпидемиологической обстановки в мире и России (2010–2019 гг.). Прогноз на 2020 г. // Проблемы особо опасных инфекций. – 2020. – № 2. – С. 38–47. DOI: 10.21055/0370-1069-2020-2-38-47

3. Ежемесячная информация о карантинных заболеваниях за рубежом. - 2012 г. - № 8.

4. Weekly epidemiological record. World Health Organization, Geneva. 1995-2012 years

5. Супотницкий М. В. Холера на Гаити // Биопрепараты. – 2010. – № 4. – С. 47-50.

6. Ломов Ю. М., Москвитина Э. А. Эпидемиологическая обстановка по холере в мире, странах СНГ и России. Прогноз. // Проблемы особо опасных инфекций. – 2010. – Вып. 104. – С. 11-13.

7. Москвитина Э. А., Мазрухо А. Б., Адаменко О. Л., Кругликов В. Д. Холера в начале XXI века. Прогноз на глобальном уровне // Проблемы особо опасных инфекций. – 2012. – Вып. 111. – С. 11-16.

8. Verma J., Bag S., Saha B., Kumar P., Ghosh T.S., Dayal M., Senapati T., Mehra S., Dey P., Desigamani A., Kumar D., Rana P., Kumar B., Maiti T.K., Sharma N.C., Bhadra R.K., Mutreja A., Nair G.B., Ramamurthy T., Das B. Genomic plasticity associated with antimicrobial resistance in Vibrio cholera // Proc. Natl. Acad. Sci. USA. – 2019. – 116(13):6226–31. DOI: 10.1073/pnas.1900141116.

9. Bundi M., Shah M.M., Odoyo E., Kathiiko C., Wandera E., Miring’u G., Guyo S., Langat D., Morita K., Ichinose Y. Characterization of Vibrio cholerae O1 isolates responsible for cholerae outbreaks in Kenya between 1975 and 2017 // Microbiol. Immunol. – 2019. – 63(9):350–8. DOI: 10.1111/1348-0421.12731.

10. Hounmanou Y.M.G., Leekitcharoenphon P., Kudirkiene E., Mdegela R.H., Hendriksen R.S., Olsen J.E., Dalsgaard A. Genomic insights into Vibrio cholerae O1 responsible for cholerae epidemics in Tanzania between 1993 and 2017 // PLoS. Negl. Trop. Dis. 13(12):e0007934. DOI: 10.1371/journal.pntd.0007934.

11. Weill F-X., Domman D., Njamkepo E., Almesbahi A.A., Naji M., Nasher S.S., Rakesh A., Abdullah M. Assiri, Sharma N.C., Kariuki S., Pourshafie M.R., Rauzier J., Abubakar A., Carter J.Y., Wamala J.F., Seguin C., Bouchier C., Malliavin T., Bakhshi B, Abulmaali H.Н.N., Kumar D., Njoroge S.M., Malik M.R., Kiiru J., Luquero F.J., Azman A.S., Ramamurthy T., Thomson N.R., Quilici1 M-L. Genomic insights into the 2016–2017 cholera epidemic in Yemen // Nature. – 2019; 565:230–3. DOI: 10.1038/s41586-018- 0818-3.

12. Kabir A., Khaleque M., Akhter H., Begum A. Seasonal Pattern of Pathogenic V. cholerae and V. paraheamolyticus in Surface Water of Dhaka, Bangladesh. Mymensingh Med. J. 2019; 28(4):872– 80. PMID: 31599254

13. Еженедельный эпидемиологический обзор ВОЗ (2000-2012 гг.).

14. Москвитина Э. А., Мазрухо А. Б., Адаменко О. Л., Кругликов В. Д. Холера в начале XXI века. Прогноз на глобальном уровне // Проблемы особо опасных инфекций. - Вып. 111. – 2012. - С. 11-16.

15. Ломов Ю. М., Москвитина Э. А., Арешина О. А., Адаменко О. Л. Оценка эпидемиологической обстановки по холере в мире в современный период. Прогноз. // Проблемы особо опасных инфекций. - Вып. 107. – 2011. – С. 16-19.